Thơ haiku Nhật Bản lịch sử phát triển và đặc điểm thể loại

LỜI GIỚI THIỆU

THƠ HAIKU NHẬT BẢN: LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN VÀ ĐẶC ĐIỂMTHỂ LOẠI

CỦA TS.NGUYỄN VŨ QUỲNH NHƯ

(NXB. Đại học Quốc gia TP.HCM, 2015)

Nhật Bản là một đất nước có một nền thơ ca vĩ đại, người Nhật thường tự hào đất nước mình là một “Thi quốc” (Đất nước của thơ ca). Trong thơ ca Nhật Bản có hai thể thơ dân tộc chủ yếu là tanka (Đoản ca, còn gọi là Waka/ Hòa ca) với 31 âm tiết, ngắt nhịp theo kiểu : 5-7-5-7-7 và haiku (Bài cú). Thơ haiku bắt đầu hình thành vào thế kỉ XVI, đến TK.XVII thì đạt tới đỉnh cao với Matsuo Basho và sau đó là: Yosa Buson (1716-1783), Kobayashi Issa (1763-1827), Masaoka Shiki (1867-1902)… Cho đến nay, thơ haiku vẫn tiếp tục được người Nhật yêu thích và sáng tác. Không chỉ ở Nhật, thể thơ này còn được nhiều nhà thơ trên thế giới tiếp thu và sang tác, trong số đó có khá nhiều tên tuổi lớn như : R.M.Rilke (Đức), P.Eluard(Pháp), Octavio Paz (Tây Ban Nha)…

Thơ haiku vào Việt Nam từ khá sớm. Trên sách báo Việt Nam trước năm 1945 đã thấy nhắc tới thơ haiku, sau đó thơ haiku cũng được giới thiệu ở miền Nam trước 1975. Tuy nhiên phải từ sau thập niên 1990, cùng với việc mở rộng hợp tác giao lưu với các nước trên thế giới, văn học các nước – trong đó có thơ haiku của Nhật Bản mới được giới thiệu rộng rãi ở Việt Nam. Các bài viết trên báo, sau đó là tập sáchBasho và thơ haikucủa nhà nghiên cứuNhật Chiêu (NXB. Văn học, 1994) ra đời mới thực sự gieo vào lòng người đọc niềm hứng thú với thể thơ kỳ lạ này. Từ thập niên đầu thế XXI, thơ haiku được đưa vào sách giáo khoa phổ thông trung học với các bài giới thiệu của Lưu Đức Trung, Đoàn Lê Giang, thì thơ haiku mới được phổ biến rộng rãi trong xã hội. Các nhà thơ cũng đã bắt đầu làm thơ haiku Việt, các cuộc thi thơ haiku do Tổng Lãnh sự quán Nhật Bản tại TP.Hồ Chí Minh tổ chức – đến nay đã đến lần thứ năm – khiến cho người Việt Nam quen với thể thơ này.

Tuy nhiên để hiểu một cách tường minh về thơ haiku thì quả thực cho đến nay chưa có một quyển sách nào. QuyểnThơ haiku Nhật Bản: lịch sử phát triển và đặc điểm thể loạicủa Tiến sĩ Nguyễn Vũ Quỳnh Như ra đời đáp ứng được yêu cầu đó. Đọc tập sách này ta biếtđược từ nguồn gốc,diễn trình phát triển ở Nhật Bản và ảnh hưởng của thơ haiku ra các nước trên thế giới đến những đặc điểm của thơ haiku: cách cảm nhận và hình dung về thế giới, phong cách ngôn  ngữ và cách làm thơ haiku, thi pháp và các phạm trù thẩm mỹ trong thơ haiku. Chưa bao giờ thơ haiku được giới thiệu kỹ lưỡng, sâu sắc với nguồn tài liệu phong phú và mới mẻ đến như thế.

Tác giả tập sách –Tiến sĩ Nguyễn Vũ Quỳnh Như làm việc ở Tổng Lãnh sự quán Nhật Bản tại TP.Hồ ChíMinh từ rất lâu, chị có nhiều đóng góp trong việc tạo nhịp cầu giao lưu văn hóa, giáo dục Việt-Nhật. Với niềm yêu thích văn hóa Nhật Bản, với vốn ngoại ngữ Anh, Nhật tinh thông hiếm có, chị đã dày công thực hiện luận án tiến sĩ chuyên ngành Lý luận văn học về thơ haiku và đã bảo vệ thành công vào năm 2013 tại Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia TP.Hồ Chí Minh. Tập sáchThơ haiku Nhật Bản: lịch sử phát triển và đặc điểm thể loạinày được hình thành từ luận án tiến sĩ đó. Hiện nay TS. Nguyễn Vũ Quỳnh Như là hội viên Hiệp hội thơ haiku thế giới và sắp tới là nghiên cứu viên của Trung tâm quốc tế Nghiên cứu văn hóa Nhật Bản.

Tôi rất vui mừng và hân hạnh giới thiệu tập sách có giá trị này với quý độc giả gần xa.

PGS.TS. Đoàn Lê Giang

(Trường Đại học KHXH và Nhân văn – ĐHQGTP.Hồ Chí Minh)

http://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/gioi-thieu-sach-bao/5533-th-haiku-nht-bn-lch-s-phat-trin-va-c-im-th-loi.html