Lưu trữ danh mục: Lý luận , phê bình

Từ nhiều thập niên vừa qua của thế kỷ 20, chúng ta dễ dàng nhận thấy sự xuất hiện của nhiều quan điểm lý thuyết khác nhau về văn học và nghiên cứu văn học, xuất phát từ những lĩnh vực khác nhau của ngành khoa học này, trong đó có những quan điểm lý thuyết về việc nghiên cứu tiếp nhận văn học. Tiếp nhận văn học là một lý thuyết xuất hiện vào những năm 60-70 của thế kỷ trước và được xem như là thành tựu của sự vận động của một quá trình mà trong đó lý luận văn học nhận thức được và xây dựng thành lý thuyết, thành hướng nghiên cứu về một bộ phận hữu cơ của tiến trình văn học, một bộ phận mà lý luận văn học trước đó chưa thực sự chú ý đến một cách đúng mức, đó là người đọc, là sự tiếp nhận tác phẩm của người đọc. Lý thuyết tiếp nhận do vậy là sự phản ứng đối với mỹ học sản xuất, mỹ học mô tả, những mỹ học căn bản tập trung tìm hiểu về tác giả và tác phẩm, hai thành tố hữu cơ khác của đời sống văn học.

Từ góc nhìn tiếp nhận, vận dụng phương pháp lịch sử chức năng, chuyên luận đã nghiên cứu lịch sử tiếp nhận Nguyễn Đình Chiểu ở Việt Nam theo những giai đoạn, thời gian, không gian, hoàn cảnh môi trường tiếp nhận khác nhau để thấy rõ những thay đổi của việc tiếp nhận cả trên hai bình diện: tiếp nhận trong nghiên cứu phê bình và tiếp nhận trong sáng tác nghệ thuật.

Sự quan tâm mới đây đối với người đọc (người tiếp nhận, người nhận và người tiêu dùng), sự chú ý ngày càng tăng đối với các tiến trình giao tiếp văn học và sự chuyển hướng từ mỹ học thể hiện sang mỹ học tiếp nhận (những tiến trình diễn ra ở Tây Đức và Đông Đức gần như cùng đồng thời) dựa trên một phức hợp các nguyên nhân – mang tính chất khoa học luận cũng như tư tưởng và lịch sử xã hội. Trên cơ sở những động cơ khác nhau nên cũng khó nói là những định hướng mục tiêu nghiên cứu tiếp nhận là thống nhất với nhau. Tuy vậy, đối với những trào lưu khác nhau này cái chung là sự xóa bỏ khái niệm tác phẩm cổ truyền như nó từng được lấy làm cơ sở cho giải thích học truyền thống, kể cả lý thuyết văn học mácxit và lý thuyết phê phán. Dù cho những mô hình và nguyên lý được phát họa cho đến nay vẫn tồn tại bên nhau một cách rời rạc hoặc thậm chí mâu thuẫn nhau: chúng cần được xem là những lối tiếp cận và những kiến nghị giải pháp tìm cách vượt lên trên khái niệm văn học quen thuộc.